Ỉa chảy là hiện tượng đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân nhão, lỏng hoặc nước. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, dưới đây là một số những nguyên nhân chính.
Đứng về mặt lâm sàng, ỉa chảy được chia làm 2 loại: Ỉa chảy cấp tính và ỉa chảy mạn tính
Ỉa chảy cấp tính
Trường hợp ỉa chảy cấp tính nguyên nhân thường rõ ràng và dễ phát hiện hơn
Nhiễm khuẩn
Các loại vi khuẩn gây ỉa chảy thường là: Phẩy khuẩn tả, trực khuẩn lỵ, trực khuẩn thương hàn, phó thương hàn, tụ cẩu khuẩn, một số virus đường ruột nói chung đều gây ỉa chảy kèm theo một số hội chứng nhiễm khuẩn. Để chẩn đoán cần phải lấy phân xét nghiệm.
Các loại ký sinh vật đường ruột nhất là amip cũng có thể gây ỉa chảy cấp
Hiện tượng ỉa chảy còn do các bệnh nhiễm khuẩn khác như cúm, sốt rét, viêm tai xương chũm
Nhiễm độc
- Các hiện tượng nhiễm độc kèm theo triệu chứng ỉa chảy bao gồm:
- Nhiễm độc thuỷ ngân: Ỉa chảy kèm theo dấu hiệu viêm thận.
- Nhiễm độc asen: Ỉa chảy, nổi mẩn và chảy máu ngoài da.
- Nấm độc: Dễ chẩn đoán hơn vì người bệnh tự nhận ra được nguyên nhân
- Tình trạng toan máu hoặc urê máu cao: Ỉa chảy là phản ứng của cơ thể nhằm phải trừ urê qua đường tiêu hoá
Nguyên nhân khác
- Do dị ứng với những món ăn dễ gây dị ứng như dứa, hải sản…
- Do thuốc: Sử dụng thuốc quá nhiều hoặc không chịu được tác dụng của thuốc
- Tinh thần lo lắng, sợ hãi, stress, căng thẳng
Nguyên nhân gây ỉa chảy mạn tính
Đặc điểm của ỉa chảy mạn tính là tiến triển kéo dài, có nhiều nguyên nhân khác nhau và rất khó phát hiện và chẩn đoán.
Nhiễm khuẩn và ký sinh vật
- Lao đại, tiểu tràng: Xuất hiện sau lao phổi, có dấu hiệu nhiễm lao đồng thời đau bụng, đại tiện nhiều lần, phân nhão, ít khi lỏng. Để chẩn đoán sử dụng phương pháp cấy phân và chụp X-quang ruột.
- Viêm đại tiểu tràng mạn tính: Có triệu chứng đau bụng, phân lúc táo lúc lỏng, phân lẫn máu và mũi.
- Hiện tượng ỉa chảy do giun sán, soi thấy trong phân của bệnh nhân
Rối loạn quá trình tiêu hóa và hấp thụ
- Thiếu dịch dạ dày sau khi cắt đoạn dạ dày: Phân nhão, sống, có mùi chua, thử dịch dạ dày lượng HCl rất thấp.
- Thiếu dịch tuỵ (viêm tuỵ mạn tính): Phân rất nhiều, bóng, láng mỡ soi kính còn nhiều hạt mỡ và thớ cơ trong phân.
- Thiếu mật (tắc mật, xơ gan): Phân nhạt màu, có mỡ
- Thiếu men tiêu hoá ở ruột non: Sau phẫu thuật cắt bỏ một phần ruột non, lỗ rò của ruột non
- Thiếu vi khuẩn phân giải xenluloza thường do dùng nhiều kháng sinh loại tác dụng rộng (biomyxin, tetraxylin…) diệt hết vi khuẩn hoặc sau cắt bỏ đại tràng.
Bệnh tổn thương thực thể
- Ung thư tiểu tràng, đại tràng: Xác định bằng Xquang
- Pôlip đại tràng: Xác định bằng soi và chụp Xquang
- Viêm trực tràng đại tràng, chảy máu và loét
- Bệnh viêm cuối hồi tràng (Crohn): xác định bằng Xquang.
- Bệnh Sprue Whipple rất hiếm gặp
Nguyên nhân khác
- Rối loạn nội tiết: Basedow, suy thượng thận
- Rối loạn thần kinh, tâm thần
Tóm lại, ỉa chảy là một triệu chứng có thể do nhiều nguyên nhân gây nên, là kết quả của sự rối loạn các quá trình tiết dịch, co bóp, tiêu hóa và hấp thụ. Trong đó, ỉa chảy cấp tính do nhiễm khuẩn và hậu quả là tình trạng mất nước, trụy tim mạch. Ỉa chảy mạn tính do nhiều nguyên nhân phức tạp gây nên đòi hỏi phải thăm kỹ lưỡng, làm xét nghiệm phối hợp để chẩn đoán bệnh. Ỉa chảy mạn tính thường gây ra tình trạng suy dinh dưỡng toàn cơ thể.
Nguồn: Theo Ykhoa
Xem thêm: Hội chứng ruột kích thích là gì?
